Κίος

Αρχαία πόλη της Μικράς Ασίας. Ήταν χτισμένη στον μυχό του κόλπου της Βιθυνίας, στο σημείο όπου βρίσκεται σήμερα η τουρκική πόλη Γκεμλέκ. Σύμφωνα με τη μυθολογία, η Κ. ιδρύθηκε από τον αργοναύτη Πολύφημο, ο οποίος έμεινε εκεί με εντολή του Ηρακλή, για να βρει τον φίλο του, Ύλα, τον οποίο είχαν απαγάγει οι νύμφες του ποταμού Κίου. Άλλη εκδοχή αναφέρει ότι η Κ. χτίστηκε από τον αργοναύτη Κίο, κατά την επιστροφή του από την Κολχίδα. Οι πρώτοι κάτοικοι της Κ. ήταν Μυσοί. Στη συνέχεια κατοικήθηκε από Κάρες, τους οποίους αργότερα εξόρισαν Μιλήσιοι με αρχηγό τον Κίο. Ο τελευταίος έδωσε το όνομά του στην πόλη και στον ποταμό, ο οποίος ονομαζόταν και Ασκάνιος, διότι πήγαζε από την Ασκανία λίμνη. Ο βασιλιάς των Περσών Δαρείος κυρίευσε την Κ. το 499 π.Χ. και η πόλη παρέμεινε επί σαράντα χρόνια υπό την περσική κυριαρχία. Το 459 π.Χ. την απελευθέρωσε ο Κίμων και η Κ. προσχώρησε στην Αθηναϊκή συμμαχία της Δήλου, όπου συνεισέφερε με το ποσό των χιλίων δραχμών, γενονός το οποίο δείχνει ότι εκείνη την εποχή ήταν μικρή πόλη. Αργότερα, μαζί με τη γειτονική της Μύρλεια έγιναν μέρος των μακεδονικών κτήσεων και ανέπτυξαν μεγάλη εμπορική κίνηση, η οποία φαίνεται και από τα χρυσά νομίσματα που κόπηκαν στην περίοδο μεταξύ 330 και 300 π.Χ. Ο βασιλιάς του Πόντου Μιθριδάτης Γ’ την κυρίευσε, γρήγορα όμως η πόλη απελευθερώθηκε. Ωστόσο, ο βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος E’ οργίστηκε επειδή η Κ. και η Μύρλεια είχαν προσχωρήσει στην Αιτωλική συμπολιτεία και κήρυξε πόλεμο εναντίον τους. Με τη βοήθεια του γαμπρού του, Προυσία A’, βασιλιά της Βιθυνίας, πολιόρκησε και κατέλαβε τις δύο πόλεις, τις κατέστρεψε και πούλησε τους κατοίκους ως δούλους. Μετά την ήττα του Φίλιππου E’ στη μάχη των Κυνός Κεφαλών, ο Προυσίας, με εντολή των Ρωμαίων, έχτισε ξανά τις δύο πόλεις, μετονομάζοντας την Κ. σε Προυσιάδα και τη Μύρλεια σε Απάμεια, από το όνομα της γυναίκας του Απάμας. Έως τον θάνατο του βασιλιά της Βιθυνίας Νικομήδη Γ’, το 74 π.Χ., η Κ. ανήκε στο κράτος της Βιθυνίας. Έπειτα κυριεύθηκε από τον βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη ΣΤ’. Ο Ρωμαίος στρατηγός Γάιος Τριάριος ελευθέρωσε την πόλη από το βασίλειο του Πόντου, της έδωσε την παλιά της ονομασία και την ανεξαρτησία της και η Κ. γνώρισε έτσι νέα ακμή, μέχρι την εποχή που έγινε τμήμα του βυζαντινού κράτους. Κατά τα χριστιανικά χρόνια η Κ. ήταν επισκοπική έδρα. Το 1336 περιήλθε στην κυριαρχία των Τούρκων.